Food License: अन्न व्यवसाय सुरू करण्यासाठी नोंदणी क्रमांक किंवा परवाना क्रमांक असणे आवश्यक आहे. हे मिळवण्याची प्राथमिक जबाबदारी फूड बिझनेस ऑपरेटरवर यांच्याकडे आहे. फूड बिझनेस ऑपरेटर अन्न उत्पादने किंवा अन्न घटकांच्या विक्रीत गुंतलेल्या व्यक्ती किंवा संस्था तसेच त्यांचे उत्पादन, प्रक्रिया, पॅकेजिंग, वितरण, वाहतूक, अन्न वितरण, आयात आणि या क्रियाकलापांशी संबंधित असलेल्या कोणत्याही व्यक्तीचा संदर्भ देते.
अन्न उद्योगात गुंतलेल्या कोणत्याही व्यक्ती किंवा संस्थेने त्यांना विकू इच्छिणाऱ्या कोणत्याही खाद्यपदार्थांसाठी नोंदणी क्रमांक किंवा परवाना क्रमांक प्राप्त करणे आवश्यक आहे. अन्न उद्योगात व्यवसाय करण्यासाठी ही हा परवाना खूप महत्वाचा आहे.
Food License नोंदणी कशी करावी
- FLRS (अन्न परवाना आणि नोंदणी प्रणाली) हे FSSAI अंतर्गत सर्वोच्च प्राधिकरण आहे जे परवाने देते. तथापि, आता FLRS चे रूपांतर FoSCoS (Food Safety Compliance System) मध्ये झाले आहे. 1 जून 2020 पासून, फूड बिझनेस ऑपरेटरसाठी सर्व नियामक अनुपालनासाठी एक-स्टॉप सोल्यूशन प्रदान करण्यासाठी FoSCoS लागू करण्यात आला आहे.
- अनुपालन प्रणाली सुरू करण्यासाठी पहिल्या टप्प्यात नऊ राज्ये किंवा केंद्रशासित प्रदेश (UTs) निवडले गेले. यामध्ये तामिळनाडू, गुजरात, गोवा, दिल्ली, ओडिशा, मणिपूर, चंदीगड, पुद्दुचेरी आणि लडाख यांचा समावेश आहे. तपशील https://foscos.fssai.gov.in वर उपलब्ध आहेत.
खाद्य व्यवसाय नोंदणी साठी पुढील गोष्टी महत्वाच्या आहेत
- नोंदणी
- राज्य परवाना
- केंद्रीय परवाना
नोंदणी
- नोंदणी करून खाद्यपदार्थ व्यवसाय सुरू करता येतो. 12 लाखांपर्यंतच्या वार्षिक उलाढालीसाठी नोंदणी करता येते.
- नोंदणी करण्यासाठी, (food license documents) पासपोर्ट आकाराचा एक फोटो, आयडी पुरावा आणि स्वयं घोषणा पत्र आवश्यक आहे. जर प्राधिकरणाला परिसराची तपासणी करायची असेल, तर FSS (Food Safety and Standards) विनियम, 2011 च्या अनुसूची 4 नुसार अर्ज केल्याच्या तारखेपासून 30 दिवसांच्या आत तपासणी केली पाहिजे.
राज्य परवाना (Food License State Permission)
जेव्हा FBO एका राज्यात 20 कोटी रुपयांपर्यंतची उलाढाल असलेला व्यवसाय करते तेव्हा 2000 ते 5000 रुपये वार्षिक शुल्कासह राज्य परवाना घेणे आवश्यक असते. जर उलाढाल 12 लाखांपेक्षा जास्त असेल तर राज्य परवान्यासाठी (State Permission) अर्ज करणे बंधनकारक आहे. अन्यथा, आपण कायदेशीर कारवाईसाठी जबाबदार असू शकता.
केंद्रीय परवाना (Food License Central Permission)
- जेव्हा FBO दोन किंवा अधिक राज्यांमध्ये कार्यरत असते, किंवा बंदर, विमानतळ किंवा टर्मिनलवर कार्यरत असते किंवा 20 कोटींपेक्षा जास्त उलाढाल असते, तेव्हा 7500 च्या वार्षिक शुल्कासह केंद्रीय परवाना घेणे आवश्यक आहे.
- केमिस्टचे दुकान, किरकोळ विक्रेते किंवा इतर कोणतेही किरकोळ विक्रेते युनिट, त्यांच्या आउटलेटद्वारे खाद्यपदार्थांच्या विक्रीत सहभागी होत असल्यास, त्यांना FSSAI परवाना घेणे आवश्यक आहे.
- परवाना किंवा नोंदणीसाठी वैधता कालावधी 5 वर्षे आहे. परवाना किंवा नोंदणीची मुदत संपल्यानंतर त्याचे नूतनीकरण करण्याची तरतूद नाही. परवाना किंवा नोंदणीच्या नूतनीकरणासाठी अर्ज त्याची मुदत संपण्याच्या 120 दिवस आधी करता येतो.
किराणा स्टोअर फूड बिझनेस ऑपरेटर:
- पेटी फूड बिझनेस ऑपरेटर कोणत्याही लहान फूड बिझनेस ऑपरेटरचा संदर्भ देते ज्यासाठी FSSAI अंतर्गत नोंदणी आवश्यक असते.
- किराणा सारख्या कोणत्याही खाद्यपदार्थ किंवा किराणा मालाच्या विक्रीसह, घाऊक वितरक, प्रवासी व्यापारी किंवा स्टॉलधारक यांना अन्न व्यवसायातून त्यांची वार्षिक उलाढाल 12 लाखांपेक्षा जास्त असल्यास त्यांनी/तिने परवान्यासाठी अर्ज करणे आवश्यक आहे.
- परवान्याशिवाय काम करणे बेकायदेशीर मानले जाऊ शकते आणि FSS कायद्याच्या कलम 63 अंतर्गत दंड लागू होतो.
- त्यांच्या उलाढालीच्या श्रेणीनुसार, FBOs ची वार्षिक उलाढाल 12 लाखांपेक्षा जास्त असल्यास FSSAI नोंदणी किंवा परवान्यासाठी अर्ज करणे आवश्यक आहे.
नोंदणी किंवा परवाना क्रमांकाची ओळख:
FSSAI परवाना क्रमांक आणि नोंदणी क्रमांक दोन्ही 14-अंकी क्रमांक आहेत. परवाना क्रमांक ‘1’ ने सुरू होतो आणि नोंदणी क्रमांक ‘2’ ने सुरू होतो. FSSAI केंद्रीय परवाना क्रमांकाचे पहिले तीन अंक 100 च्या पॅटर्नचे अनुसरण करतात.
म्हणून, परवाना क्रमांक ‘100XXXXXXX’ पाहून, आम्ही सहजपणे ओळखू शकतो की तो FSSAI परवाना क्रमांक आहे आणि त्याची स्थिती किंवा श्रेणी निश्चित करू शकतो.
खाद्य पदार्थ परवान्यासाठी लक्षात घेण्यासारखे महत्त्वाचे मुद्दे:
- खाद्य व्यवसायांसाठी नोंदणीच्या तीन मुख्य श्रेणी आहेत: नोंदणी, राज्य परवाना आणि केंद्रीय परवाना.
- 12 लाखांपर्यंत वार्षिक उलाढाल असलेले छोटे खाद्य व्यवसाय ऑपरेटर नोंदणीसाठी पात्र आहेत.
- एका राज्यात 20 कोटींपर्यंत वार्षिक उलाढाल असलेल्या व्यवसायांसाठी, 2000 ते 5000 पर्यंतच्या शुल्कासह राज्य परवाने मिळू शकतात.
- जेव्हा FBO एकापेक्षा जास्त राज्यात कार्यरत असेल किंवा बंदर, विमानतळावर कार्यरत असेल किंवा वार्षिक उलाढाल 20 कोटींपेक्षा जास्त असेल तेव्हा केंद्रीय परवाने आवश्यक आहेत.
- FBOs च्या नोंदणी आणि परवान्यासाठीचे मुख्य पोर्टल FLRS (फूड लायसन्सिंग आणि रजिस्ट्रेशन सिस्टम) वरून FoSCoS (फूड सेफ्टी कम्प्लायन्स सिस्टम) कडे हलवण्यात आले आहे.
