Kharif crop Insurance: खरीप हंगामात अवकाळी पावसामुळे निर्माण झालेल्या अनियमित हवामानामुळे परिस्थिती आव्हानात्मक बनली आहे. शेतकऱ्यांना २५% आगाऊ विमा देण्याचे आव्हान कृषी आणि महसूल विभागांसमोर आहे. या प्रदेशावर मान्सूनचा जोरदार परिणाम झाला असून, 800 हून अधिक पीक मंडळांवर परिणाम झाला आहे. योग्य आकडेवारी असूनही, पीक विमा उपलब्ध करून देणाऱ्या कंपन्या अचानक झालेल्या अतिवृष्टीचा अंदाज न आल्याने संकोच करत आहेत. यावर तोडगा काढण्यासाठी कृषीमंत्री धनंजय मुंडे यांनी मुख्यमंत्री एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस आणि अजित पवार यांना हस्तक्षेप करून आवश्यक उपाययोजना करण्याची विनंती केली आहे. दरम्यान, अनपेक्षित पावसामुळे उद्भवलेल्या संकटाचा सामना करण्यासाठी आज (दि. 25) संभाजीनगर येथे कृषीमंत्री श्री.धनंजय मुंडे यांच्या नेतृत्वाखाली विभागीय बैठक होणार आहे. Kharif crop Insurance
सध्या राज्यातील 269 मंडळांपैकी 21 मंडळांमध्ये 18 ते 21 दिवसांपेक्षा जास्त पाऊसाचा खंड पडला आहे, तर 528 मंडळांमध्ये पावसाने 15 दिवस अधिक काळ खंड ओलांडली आहे. पीक विम्याच्या संदर्भात तज्ज्ञांच्या मार्गदर्शनानुसार, पावसाळ्यात कमी पाऊस, विविध हवामान घटकांमधील प्रतिकूल परिस्थिती आणि इतर प्रतिकूल परिस्थितींमुळे अपेक्षित उत्पादन भूतकाळातील सरासरी उत्पादनाच्या तुलनेत सुमारे 50% कमी होऊ शकते. परिणामी, या नुकसानाची भरपाई करण्यासाठी 25% आगाऊ प्रदान केले जाते. तथापि, गेल्या काही वर्षांत, विमा कंपन्यांनी या मार्गदर्शक तत्त्वांवर आक्षेप घेतला आहे आणि दावे नाकारले आहेत, ज्यामुळे अशा तक्रारींचे निराकरण करण्यासाठी राज्य-स्तरीय विवाद निवारण समिती स्थापन करण्यात आली आहे.
सध्या राज्यात पावसाने खंड लावल्याने कृषी आयुक्तांनी सर्व जिल्हाधिकाऱ्यांना पत्राद्वारे सर्वंकष पाहणीचे आदेश दिले आहेत. ज्या प्रदेशात पावसामुळे पिकांवर परिणाम झाला आहे, तेथे पर्जन्यमापन यंत्राद्वारे पावसाच्या ऑनलाइन सूचना नोंदवल्या जातात. ही प्रक्रिया पावसाची तीव्रता देखील टिपते. या रेकॉर्ड केलेल्या डेटाचा वापर करून पीक विमा कंपन्या विम्याची रक्कम काढतात. राज्य सरकारच्या या धोरणात्मक दृष्टिकोनामुळे नुकसान भरपाईची अग्रिम प्राप्त करण्याची प्रक्रिया जलद करण्यासाठी प्रयत्नांची आवश्यकता असेल. Kharif crop Insurance
13 जिल्ह्यांमध्ये सर्वेक्षण करण्याच्या सूचना
प्रधानमंत्री पीक विमा योजनेंतर्गत, कृषी आयुक्त सुनील चव्हाण यांनी आगाऊ रकमेचे वितरण जलद गतीने करण्याच्या उपक्रमाचा एक भाग म्हणून 13 जिल्ह्यांतील 53 मंडळांना 25% आगाऊ देयके देण्यासाठी सर्वेक्षण करण्याचे निर्देश दिले आहेत. शेतकऱ्यांना तातडीने मदत मिळावी हा या उपक्रमाचा उद्देश आहे. सर्वेक्षणाच्या सूचना जारी करण्यात आलेल्या जिल्ह्यांमध्ये अहमदनगर, अकोला, औरंगाबाद, अमरावती, बुलढाणा, नाशिक, जालना, जळगाव, सांगली, पुणे, सातारा, सोलापूर आणि परभणी यांचा समावेश आहे.
Kharif crop Insurance: प्रती हेक्टर अंदाजे मिळणारी रक्कम पीक निहाय
| पिक | रक्कम |
| तांदूळ | ₹40,730 ते ₹51,730 |
| ज्वारी | ₹20,500 ते ₹32,500 |
| बाजरी | ₹18,913 ते ₹33,913 |
| मका | ₹13,750 ते ₹20,000 |
| गहू | ₹6,598 ते ₹35,598 |
| तूर (कबूतर वाटाणा) | ₹25,802 ते ₹36,802 |
| उडीद (काळा हरभरा) | ₹20,250 ते ₹26,250 |
| मूग (हिरवा हरभरा) | ₹२९,९७१ ते ₹४२,९७१ |
| सोयाबीन | ₹31,150 ते ₹57,267 |
| तीळ | ₹22,000 ते ₹25,000 |
| भुईमूग | ₹13,750 |
| कापूस | ₹23,983 ते ₹59,983 |
| कांदा | ₹46,422 ते ₹81,422 |
पीक विम्यामध्ये सहभागी शेतकरी: 170,490,063
विमा क्षेत्र: 112.43 दशलक्ष हेक्टर
विम्याची रक्कम: 54,438 कोटी
राज्य प्रीमियम सबसिडी: 4,755 कोटी
केंद्रीय प्रीमियम सबसिडी: 3,216 कोटी
एकूण प्रीमियम सबसिडी: 7,973 कोटी