Sugarcane लाल कुज (Red Rot)
लाल कुज हा ऊस पिकाच्या बुरशीजन्य रोगातील एक आहे ज्याचा प्रादुर्भाव कोल्हापूर, सोलापूर आणि नाशिक या जिल्ह्यात दिसून येतो. रसाच्या शुद्धतेच्या कमतरतेमुळे, हा रोग ऊसाचे उत्पादन कमी करते आणि येणाऱ्या उसामध्ये नुकसान पोहचवते. लाल कुज हा अतिशय महत्त्वाचा रोग आहे, कारण त्याच्या कारणाने १०० टक्के तुलनेत ऊस पिकांच्या नुकसानांची उत्पत्ती होते.
या रोगाचे प्रसार ऊस बेण्याद्वारे होते. आणखी, या रोगाचा प्रसार जलद्रव्य व वातावरणातील थंडी परिस्थितीत होतो. ऊस पिकावर लाल कुज रोगाची ओळख आणखी पानांवर आणि कांड्यावर दिसते.
लाल कुज रोगावर उपचार
अनुकूल परिस्थिती मिळाल्यास लाल कुज रोगाचा नियंत्रण करण्यासाठी खतांचा वापर कमी करावा. खतांच्या उपयोगात नियमितता आणि संचालन हे अत्यावश्यक आहे.
अ) पानावरील लक्षणे :
ज्या प्रकारच्या पानांवर लालसर ठिपके असतात त्या पानांच्या शिरेवर वरच्या बाजूस २ ते ३ मिमी लांबीचे ठिपके आढळतात आणि त्यांची लांबी कालांतराने वाढत जाते. नंतर पाने वाळतात आणि रोगाची तीव्रता वाढल्यानंतर, सर्व पाने शेंड्याकडे वाळतात.
ब) कांड्यावरील लक्षणे :
लाल कुज (रेड रॉट)
दुसरंगी, कांड्यांवर रोगग्रस्त उसाची बेटे निस्तेज होतात आणि काळ्या असेरुलाई तयार होतात. ह्या रोगाची तीव्रता वाढल्यानंतर, आकसलेल्या कांड्यावरती या काळ्या असेरुलाई दिसतात.
नियंत्रण :
- सदर्याच्या बेणेमळ्या रोगावर नियंत्रणासाठी करताना बेणे लागवडीकरिता कार्बेन्डाझिम द्रावणाचा वापर करण्यात येतो. याचा वापर करताना पाण्यामध्ये कार्बेन्डाझिम १ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी या प्रमाणात टाकावा लागते. बेणेची लागवड करताना जमिनीचा पाण्याचा निचरा असावा लागतो.
- रोगग्रस्त उसाची बेटे निस्तेज होऊन वाळतात. त्या ठिकाणी काबेन्डाझिम (Carbendazim) किंवा कॉपर oxychloride यापैकी एका बुरशीनाशकाचे १ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी हे द्रावण वापरावे. तसेच ट्रायकोडर्मा व्हिरीडी (द्रवरूप स्वरूपात) १ लिटर प्रति २०० लिटर पाण्यातून जमिनीद्दोरे द्यावे.
- रेड रॉट झालेल्या उसाचा खोडवा न घेता त्या शेतात दुसरे धान्याचे पीक घेऊन फेरपालट करावी. पानावर रोगाची लक्षणे आढळल्यानंतर लगेचच काबेन्डाझिम १ ग्रॅम प्रति लिटर पाणी या प्रमाणे १५ दिवसांच्या अंतराने स्टिकर वापरून गरजेनुसार २ ते ३ फवारण्या कराव्यात.
यलो लीफ डिसिज (Yellow Leaf)
- हा विषाणूजन्य रोग येलो लीफ व्हायरस ह्यामुळे होतो. रोगाचे प्रसार मावा कीड आणि बेण्याद्वारे होते. रोगाच्या प्रसाराने ४ ते १० टक्के पीक आणि साखरेच्या उत्पादनात उशीर होण्याची शक्यता असते.
- रोगाचे प्रमाण पिकापेक्षा खोडव्यात जास्त दिसते. दक्षिण भारतात या रोगाचे प्रमाण झटपट वाढत असताना, को ८६०३२ ही उसाची जात अधिक धोक्यात येऊ शकते.
लक्षणे :
- या रोगामुळे प्रादुर्भावलेले पाने संपूर्ण रस लोटांमध्ये सोडून टाकावे व रस लोटांची नाही उत्पादन झाल्यास त्यांना नष्ट करावे. नियंत्रणासाठी रोग प्रादुर्भावाच्या निदर्शक ठिकाणी शेतातील किडींचे नियंत्रण असणे गरजेचे आहे. रस लोटांची योग्य व्यवस्था ठेवणे आणि शेतकरींना रोगाबाबत समजदारी देणे आवश्यक आहे.
नियंत्रण
- उती संवर्धित रोपांपासून बेण्याची वाढ झालेल्या बेणे मळ्यात रोगाचे नियंत्रण होते. म्हणून अशा बेणेमळ्यातून
लागणीसाठी बेणे घ्यावे. - पिकात तन कमी राहील याची काळजी घ्यावी.
Urea Fertilizer: शेती पिकाला फक्त युरिया देणे योग्य की अयोग्य?
उन्हाळा हंगामात करावयाचे प्रतिबंधात्मक उपाय
- यशस्वी शेतीसाठी, विशेषत: मोठ्या शेतांसाठी पिकांची निवड महत्त्वाची आहे. चांगल्या उत्पादनासाठी लागवडीसाठी योग्य जमीन निवडणे आवश्यक आहे. शेतीसाठी योग्य जमीन कशी निवडावी ते येथे आहे:
- जमीन निवडण्यापूर्वी पाण्याच्या उपलब्धतेचा विचार करा: शेतीसाठी कोणती जमीन निवडावी हे ठरवण्यासाठी पाण्याची उपलब्धता अत्यंत महत्त्वाची आहे. जमीन निवडण्यापूर्वी पाण्याची उपलब्धता विचारात घ्यावी. या प्रक्रियेमध्ये पीक पीक प्रदेशातील पाण्याच्या उपलब्धतेचे विश्लेषण केले जाते आणि या विश्लेषणाच्या आधारे जमीन निवडली जाते.
- भातशेतीसाठी जमीन निवडा: भातशेतीसाठी जमीन निवडणे खूप महत्त्वाचे आहे. पाण्याची कमतरता असल्यास, पाण्याची गरज टिकवून ठेवण्यासाठी म्युरिएट ऑफ पोटॅशची अतिरिक्त मात्रा ५० किलो प्रति एकर या दराने द्यावी. याशिवाय पोटॅश (2%) 20 ग्रॅम आणि काओलिन (6%) 60 ग्रॅम प्रति लिटर पाण्यात सिंचनासाठी वापरावे.
- माती समतल करणे आणि बंधारे बांधणे यासह जमीन योग्यरित्या तयार करा: जमिनीवर टेरेसिंग आणि बंधारे बांधणे वेळेवर केले पाहिजे आणि माती सपाट करणे देखील आवश्यक आहे.
- ऊस शेतीसाठी वैज्ञानिक पद्धतींचा अवलंब करा : ऊस शेतीसाठी वैज्ञानिक पद्धतींचा अवलंब करावा. कीटक नियंत्रणाची वेळ अत्यावश्यक आहे, कारण कीटकांच्या प्रादुर्भावामुळे मोठ्या प्रमाणावर रोग होऊ शकतात.
- जमिनीसाठी योग्य असलेली शेती पिके: लागवडीसाठी पिकांची निवड जमिनीच्या योग्यतेवर आधारित असावी. जमिनीसाठी योग्य पिके ठरवण्यासाठी माती परीक्षण आणि हवामान परिस्थितीचे विश्लेषण आवश्यक आहे.
- एकूणच, यशस्वी शेतीसाठी शेतीसाठी योग्य जमीन निवडणे महत्त्वाचे आहे. शेतीसाठी जमीन निवडताना पाण्याची उपलब्धता, मातीचा प्रकार आणि हवामानाची परिस्थिती हे सर्वात महत्त्वाचे घटक आहेत ज्यांचा विचार केला पाहिजे. शेतीसाठी वैज्ञानिक पद्धतींचा अवलंब करणे आणि जमिनीसाठी योग्य पिके निवडणे देखील आवश्यक आहे.